MỤC TIÊU CHUYỂN DỊCH NĂNG LƯỢNG VÀ VAI TRÒ CỦA ĐIỆN MẶT TRỜI ÁP MÁI

Indonesia – quốc gia có dân số đứng thứ tư thế giới và nền kinh tế lớn nhất Đông Nam Á – đang đối mặt với bài toán lớn về an ninh năng lượng và biến đổi khí hậu. Trong bối cảnh đó, điện mặt trời áp mái đang trở thành một trong những trụ cột quan trọng trong chiến lược phát triển năng lượng tái tạo của nước này.

Theo Bộ Năng lượng và Tài nguyên Khoáng sản Indonesia (EMR), quốc gia này có tiềm năng điện mặt trời lên tới 3.295 gigawatt (GW), phân bổ rộng khắp, đặc biệt tập trung tại các khu vực có bức xạ mặt trời cao như Đông Nusa Tenggara, Riau và Nam Sumatra. Tuy nhiên, tính đến năm 2023, Indonesia mới chỉ khai thác được khoảng 322 megawatt (MW), tức chưa đến 0,01% tiềm năng.

Nhằm hiện thực hóa mục tiêu đạt 23% tỉ lệ năng lượng tái tạo trong cơ cấu năng lượng vào năm 2025, Chính phủ Indonesia đã đẩy mạnh các chính sách và chương trình hỗ trợ triển khai hệ thống điện mặt trời áp mái (rooftop solar) – một giải pháp vừa tiết kiệm, vừa dễ triển khai tại các khu dân cư, trường học và cơ sở công.

CHƯƠNG TRÌNH ĐIỆN MẶT TRỜI ÁP MÁI TẠI CÁC TRƯỜNG NỘI TRÚ

Một trong những sáng kiến đáng chú ý nhất là chương trình lắp đặt điện mặt trời áp mái tại 100 trường nội trú (pesantren) tại các tỉnh Aceh, Tây Java, Trung Java và Đông Java.

Hiện tại, Indonesia có khoảng 27.000 trường nội trú, với hơn 90% nằm tại miền Tây Indonesia – nơi hệ thống điện quốc gia đôi khi vẫn chưa ổn định. Nếu mỗi trường được lắp đặt hệ thống điện mặt trời áp mái công suất 10 kWp, thì tổng công suất bổ sung có thể đạt 270 MW – gần tương đương toàn bộ sản lượng điện mặt trời hiện tại của quốc gia.

Chương trình này không chỉ góp phần giảm chi phí điện cho các trường, mà còn giúp học sinh được tiếp cận với môi trường giáo dục sử dụng năng lượng sạch và bền vững – từ đó nâng cao nhận thức cộng đồng.

MỤC TIÊU DÀI HẠN VÀ CÁC CON SỐ ẤN TƯỢNG

Chính phủ Indonesia đặt mục tiêu lắp đặt ít nhất 3,6 GW điện mặt trời áp mái trong những năm tới, giúp tăng tỉ trọng năng lượng tái tạo thêm 0,8% trong tổng cơ cấu năng lượng quốc gia. Đây là bước đi then chốt nhằm hướng tới trung hòa carbon vào năm 2060, phù hợp với cam kết khí hậu quốc tế của Tổng thống Joko Widodo.

Ngoài ra, trong Quy hoạch Phát triển Điện quốc gia đến năm 2030, Indonesia cũng lên kế hoạch bổ sung 4,68 GW công suất điện mặt trời, chiếm phần lớn trong 51,6% tổng công suất điện mới từ năng lượng tái tạo.

NỖ LỰC VÀ THÁCH THỨC

Bên cạnh điện mặt trời, Indonesia còn đầu tư vào các nguồn năng lượng tái tạo khác như:

• Thủy điện quy mô lớn

• Địa nhiệt (geothermal) – với tiềm năng thuộc hàng đầu thế giới

• Công nghệ siêu điện lưới (super grid)

• Thu giữ, lưu trữ và tái sử dụng CO2 (CCUS)

Tuy nhiên, một trong những thách thức lớn là sự phụ thuộc vào than đá, hiện đang chiếm 66% sản lượng điện. Việc thay thế các nhà máy nhiệt điện bằng hệ thống điện sạch đòi hỏi nguồn vốn lớn, ước tính khoảng 1.200 tỷ USD đến năm 2050 cho hệ sinh thái điện sạch gồm lưu trữ, truyền tải và hạ tầng.

Nhằm hỗ trợ quá trình chuyển đổi này, Ngân hàng Phát triển Châu Á (ADB) đã phê duyệt khoản vay 500 triệu USD cho Indonesia trong năm 2024, cùng với các sáng kiến đầu tư tư nhân trong lĩnh vực sản xuất thiết bị năng lượng mặt trời trong nước.

Từ góc độ chiến lược năng lượng, điện mặt trời áp mái không chỉ là một giải pháp kỹ thuật, mà còn là công cụ phát triển kinh tế - xã hội bền vững. Với dân số đông, nhu cầu điện tăng cao và tiềm năng mặt trời dồi dào, Indonesia hoàn toàn có thể trở thành hình mẫu cho khu vực ASEAN trong việc chuyển đổi sang năng lượng sạch.

Việc lắp đặt điện mặt trời áp mái tại các trường học, hộ gia đình và khu công nghiệp sẽ giúp giảm áp lực lên lưới điện quốc gia, đồng thời thúc đẩy ý thức cộng đồng về bảo vệ môi trường và sử dụng năng lượng hiệu quả.